ارسته (ORESTE)
ارسته (ORESTE) یکی از روش‌های تصمیم‌گیری چندشاخصه است که برای انتخاب گزینه بهینه از رتبه‌بندی ترجیحی و میانگین بسون استفاده می‌کند. مهم‌ترین تفاوت این روش با سایر روش‌های مبتنی بر ماتریس تصمیم، تاکید آن بر رتبه‌ها به جای مقادیر است.
واژه ارسته (ORESTE) سرآیند عبارت Organisation, Rangement Et Synthese de donneeَs Relationnelles می‌باشد. برگردان پارسی آن «رتبه‌بندی جمعی برای مقایسه ارزیابی‌های ترتیبی گزینه‌ها بر اساس شاخص‌ها» است.
مارک روبنز (Marc Roubens) استاد دانشگاه پلی تکنیک بلژیک، در سال ۱۹۷۹ میلادی و در کنفرانسی که درباره مباحث تصمیم‌گیری چندمعیاره برگزار گردید؛ نخستین ایده خود را در زمینه یک روش جدید تصمیم‌گیری چندشاخصه به نام ORESTE ارائه داد. روبنز سعی داشت روش ORESTE از الزام عملی موجود در روش الکتره برای تعیین وزن شاخص‌ها اجتناب نماید. روبنز پس از اولین ارائه اش در این کنفرانس ORESTE را در دو مقاله دیگر تشریح نمود. برای مطالعه بیشتر روی لینک دانلود اصل مقاله ارسته (ORESTE) مارک روبنز را در انتهای همین آموزش دانلود کنید.
گام‌های روش ارسته (ORESTE)
تشکیل ماتریس تصمیم
نخستین گام در این تکنیک تشکیل ماتریس تصمیم است. ماتریس تصمیم‌گیری یک ماتریس برای ارزیابی تعدادی گزینه براساس تعدادی معیار است. یعنی ماتریسی که در آن هر گزینه براساس تعدادی معیار امتیازدهی شده است. ماتریس تصمیم با X و هر درایه آن با xij نشان داده می‌شود.
ماتریس تصمیم
رتبه برتری شاخص‌ها و گزینه‌ها
ارسته (ORESTE) برخلاف تمامی روش‌های دیگر مبتنی بر ماتریس تصمیم نیازمند نرمال کردن و وزن معیارها نیست. در این تکنیک ترتیب اهمیت شاخص‌ها استخراج می‌گردد. در صورت موجود بودن وزن، ساختار ترجیحی شاخص‌ها را می‌توان استخراج کرد. رابطه XaPXb به معنی ترجیح شاخص Xa بر Xb و رابطه XaIXb به معنی بی تفاوتی این دو شاخص (عدم ترجیح آنها بر یکدیگر) است. همچنین الزامی به کمی بودن ماتریس تصمیم نیست و خبرگان می‌توانند به ارائه ساختار ترجیحی گزینه‌ها در هر شاخص اکتفا کنند. برای این منظور مراحل زیر انجام می‌شود:
- رتبه بندی شاخص‌ها را بر اساس ساختار ترجیحی اهمیت آنها تعیین کنید. رتبه شاخص Xj را با rj نمایش می‌دهیم.
- رتبه بندی اولیه (ضعیف) گزینه‌ها را مبتنی بر ساختار ترجیحی آنها بر حسب هر کدام از شاخص‌ها تعیین کنید. رتبه اولیه گزینه Ai در شاخص Xj را با rij نمایش می‌دهیم.
- برآورد فواصل گزینه‌ها از یک مبدأ را محاسبه کنید. در این گام فاصله هر گزینه تا یک مبدأ دلخواه برآورد می‌گردد.
میانگین رتبه بسون Besson
برتری یک مفهوم کلیدی در رتبه‌بندی به روش ORESTE است. در مرحله نخست ساختار برتری شاخص‌ها و گزینه‌ها براساس ترتیب اهمیت آنها مشخص می‌شود. برای محاسبه رتبه هر شاخص و رتبه هر گزینه براساس هر شاخص از روش میانگین رتبه بسون استفاده می‌شود. در روش بسون از بیشترین و کمترین اولویت چند شاخص هم وزن (بی‌تفاوت) میانگین گرفته می‌شود و اولویت‌ها به رتبه‌ها تبدیل می‌شود.
اولویت گزینه‌ها براساس هر شاخص به ترتیب مشخص می‌شود. با روش میانگین بسون رتبه هر گزینه براساس هر شاخص تعیین می‌شود. رتبه اولیه گزینه‌ها براساس تک تک شاخص‌ها با rk(m) نشان داده می‌شود. مقادیر هر ستون ماتریس تصمیم با استفاده از روش میانگین بسون به رتبه تبدیل می‌شود.
مقایسه PROMETHEE, ELECTERE و ORESTE
هایلنبروک به سال ۱۹۹۵ در این مقاله یک روش تصمیم‌گیری چندمعیاره جدید به نام «مدل تحلیل تعارض» ارائه کرده است. این مدل براساس رویکرد ترکیبی پرومته و الکتره و تعارضات آنها با تکنیک ارسته طراحی شده است. در نتیجه یک رویکرد جامع و یکپارچه ایجاد شده است که برای هر نوع تصمیم‌گیری چندمعیاره قابل استفاده است. اصل مقاله هایلنبروک توسط پایگاه علمی-پژوهشی پارس مدیر نیز ارائه شده است تا پژوهشگران علاقه‌مند ذهن خود را بیشتر به چالش بکشند.
فایل آموزشی تکنیک ارسته ORESTE
فایل اکسل کدنویسی شده همراه با فایل توضیحات مثال حل شده عددی براساس کتاب دکتر مهرگان
منبع: حبیبی، آرش؛ آفریدی، صنم. (۱۴۰۱). تصمیم‌گیری چندشاخصه، تهران: انتشارات نارون.
تهیه و تنظیم: پشتیبانی پارس مدیر
تصمیم گیری چندمعیاره | ۰۹ بهمن ۹۱
